Iốt là một vi chất dinh dưỡng thiết yếu của cơ thể, là nguyên liệu chủ yếu để tổng hợp hoóc môn tuyến giáp trạng. Hoóc môn này tham gia vào quá trình chuyển hóa chất, duy trì sự ổn định thân nhiệt, góp phần bảo đảm sự phát triển của xương, cơ, não và hệ thần kinh ngay từ những ngày đầu tiên của bào thai.
Nhu cầu iốt thay đổi theo tuổi tác và các giai đoạn sinh lý của cơ thể. Tình trạng thiếu iốt sẽ dẫn đến thiếu hoóc môn giáp gây ra nhiều rối loạn, gọi chung là các rối loạn do thiếu iốt (RLTI). Nhiều hậu quả nghiêm trọng nhưng không dễ nhìn thấy như thiểu năng trí tuệ, liệt cứng hai chân bẩm sinh, lác mắt, đần độn. Thiếu iốt cũng gây mệt mỏi, giảm trí nhớ, tăng nguy cơ nhiễm xạ trong các sự cố về xạ.Thức ăn là nguồn cung cấp iốt chủ yếu cho cơ thể: khoảng 60% từ các thực phẩm nguồn gốc thực vật, 30% từ đạm động vật, còn lại là từ nước uống và không khí. Cả đời người chỉ cần một thìa cà phê iốt, nhưng nó phải được cung cấp đều đặn hằng ngày. Một người khỏe mạnh có khoảng 15-20 mg iốt, trong đó 70-80% được giữ lại ở tuyến giáp. Đây có thể coi là kho dự trữ iốt của cơ thể.Iốt vốn có ở vỏ trái đất. Trải qua hàng triệu năm, mưa lũ, băng hà đã bào mòn mặt đất và kéo theo cả iốt ra sông, ra biển. Ngày nay, các đại dương được coi là kho iốt lớn nhất trên trái đất. Trong 1 lít nước biển có khoảng 50-60 mcg iốt, cao gấp 80 lần không khí và 30 lần nước mưa. Dưới tác động của ánh sáng mặt trời, iốt trong nước biển dưới dạng iôđua bị phân ly, theo hơi nước bốc lên tụ lại thành mây. Gió đưa mây vào đất liền, iốt theo mưa bổ sung cho đất. Song vì lượng iốt được bổ sung ít hơn nhiều lần so với lượng iốt bị xói mòn nên chất này trong đất ngày càng ít. Cây cỏ, lương thực vì thế cũng bị thiếu iốt, dẫn đến gia súc, gia cầm và con người cũng lâm vào tình trạng này.
Thiếu iốt là một vấn đề toàn cầu, Liên Hiệp Quốc gọi đó là nạn đói tiềm ẩn. Thế giới hiện có 1,6 tỷ người mắc các chứng bệnh do thiếu iốt, với 650 triệu người bị bướu cổ, hơn 11 triệu người đần độn. Ở Việt Nam, 94% dân số thiếu iốt, tỷ lệ đần độn, chậm phát triển trí tuệ, bướu cổ vì thế cũng vào loại cao. Để bổ sung iốt, tất cả mọi người phải sử dụng muối iốt thay cho muối thường trong bữa ăn hằng ngày.
BS Nguyễn Hưng Thịnh, Sức Khoẻ & Đời Sống
