Ba nhân vật được giới phân tích chú ý nhiều nhất là Serhiy Tyhypko, phụ trách chiến dịch của Yanukovich; tỉnh trưởng Dnipropetrovsk Volodymyr Yatsuba và tỉnh trưởng Odessa Serhiy Grynevetsky.
“Nhà chức trách giờ hiểu rằng Yanukovich không có cơ hội giành thắng lợi trong cuộc bầu cử mới”, Volodymyr Polokhalo, nhà phân tích Viện Kinh tế Thế giới và Quan hệ Quốc tế tại viện Khoa học Ukraina, nhận xét. “Họ đi theo con đường thực dụng, hy sinh thủ tướng – ứng viên ban đầu được cho là sẽ bảo vệ lợi ích kinh tế, chính trị của mình”.
Theo các chuyên gia Ukraina, Yanukovich, bị bãi miễn thủ tướng sau khi Quốc hội thông qua cuộc bỏ phiếu bất tín nhiệm chính phủ hôm qua, chưa bao giờ được các đồng minh của Kuchma tin tưởng hoàn toàn. Thực ra, Chủ tịch văn phòng tổng thống Viktor Medvedchuk và con rể ông Kuchma, Viktor Pinchuk, lo ngại sau khi đắc cử, Yanukovich sẽ sát cánh với phe cánh vùng Donetsk do đối thủ Rynat Akhmetov đứng đầu, gây bất lợi cho họ trong công việc kinh doanh. Phe Donetsk, một trong những nhóm tài phiệt phân định theo khu vực địa lý, đang nỗ lực chiếm ưu thế trong nền kinh tế và chính trường Ukraina.
Yanukovich nổi lên trên chính trường Ukraina tháng 11/2002, khi Tổng thống Kuchma chỉ định ông vào ghế thủ tướng. Sự bổ nhiệm này được coi là phần thưởng cho sự hậu thuẫn dành cho Kuchma của phe Donetsk trong cuộc bầu cử tổng thống năm 1999. Năm nay, Yanukovich được coi là sự dàn xếp giữa Kuchma, phe Kiev của Medvedchuk, và phe Dnipropetrovsk của Pinchuk.
Trước cuộc bầu cử tổng thống, đương kim thủ tướng hầu như không có ảnh hưởng tới phe phái Kiev và Dnipropetrovsk. Tuy nhiên, hai nhóm này ủng hộ Yanukovich hơn là Yushchenko vì lo ngại thủ lĩnh đối lập có thể ảnh hưởng tiêu cực đến lợi ích kinh tế của mình.
Trong những ngày gần đây, Tổng thống Kuchma đã thay đổi quan điểm và ủng hộ một cuộc bầu cử mới. Ông cùng các đồng minh, trong đó có Medvedchuk, Pinchuk, có vẻ như cố kéo dài thời gian để tìm một ứng viên tốt hơn Yanukovich. Một ứng viên mới có thể có cơ hội đánh bại Yushchenko trong 3 tháng – khi động lực dành cho phe đối lập từ những cuộc biểu tình quy mô lớn trên đường phố không còn.
“Kịch bản tốt nhất cho tất cả họ (Kuchma, Medvedchuk và Pinchuk) sẽ là tìm một ứng viên mới, đáng tin cậy hơn, có thể đảm bảo hiện trạng của chính quyền Kuchma”, Vadim Karasyev, Giám đốc Viện Chiến lược Toàn cầu – nhóm tư vấn độc lập, nhận xét. “Trong 3 tháng, họ sẽ phải có thời gian để tìm ứng viên. Nếu bầu cử mới được tổ chức vào cuối tháng 3, khi đó sẽ không còn biểu tình nữa”.
Tuy nhiên, đây có thể là một đòi hỏi quá cao với ứng viên mới do Yushchenko vẫn duy trì được sự ủng hộ có được trong cuộc bầu cử, và từ hàng trăm nghìn người biểu tình trên đường phố.
Giới phân tích nhận định Tyhypko, cho tới tuần này vẫn là người phụ trách tranh cử của Yanukovich và Giám đốc Ngân hàng trung ương, là một ứng viên tiềm năng thay thế Yanukovich nếu cuộc bầu cử mới được tổ chức. Từ chức các vị trí của mình, Tyhypko, Chủ tịch đảng Lao động Ukraina mà Pinchuk là thành viên, cũng cho biết không loại trừ khả năng sẽ chạy đua.
Theo Karasyev, ngoài Tyhypko, Yatsuba và Grynevetsky cũng được coi là có khả năng giành phiếu ở khu vực miền đông, miền trung và miền nam đất nước.
Nhà phân tích chính trị Kostyantin Bondarenko, Giám đốc Viện Chiến lược Quốc gia, nhất trí với quan điểm như vậy, “Tyhypko là một nhà kinh tế nổi tiếng và thân cận với Pinchuk. Yatsuba là bạn thân của Kuchma, và Grynevetsky là một nhà lãnh đạo khu vực có sức thu hút”, Bondarenko nhận xét.
Tuy nhiên, Polokhalo cho rằng chưa ai trong số các ứng viên nào đến thời điểm này là đe doạ thực sự với Yushchenko.
Hanna German, người phát ngôn của Yanukovich, cho biết trước thềm cuộc bỏ phiếu tại Quốc hội hôm qua, những người nắm quyền chưa bao giờ thực sự ủng hộ thủ tướng. “Họ giả bộ hậu thuẫn ông”, bà nói. “Có nhiều chuyện mà tôi không thể công bố vào thời điểm này. Nhưng nếu xem xét các sự kiện kỹ hơn, các bạn sẽ hiểu bản chất mọi chuyện không giống như vẻ bề ngoài”. Được hỏi tại sao Medvedchuk và Pinchuk chấm dứt ủng hộ Yanukovich, German chỉ cho biết không thể khẳng định điều này.
Theo Polokhalo, các phe phái cũng không chắc chắn trước vòng hai cuộc bầu cử vừa qua vì không biết tân tổng thống có gì cho họ. Cả Medvedchuk và Pinchuk đã kiếm được khá nhiều tài sản trong quá trình tư nhân hoá hồi đầu thập kỷ 1990. Pinchuk được cho là người giàu thứ hai Ukraina. Tờ Kyiv Post đưa tin tài sản của ông trị giá khoảng 3 tỷ USD. Tài sản của Medvedchuk cũng ở mức tương tự. Lợi ích của phe Kiev nằm trong các công ty năng lượng, nông nghiệp và các câu lạc bộ thể thao.
Phe Dnipropetrovsk kiểm soát các đường ống dẫn dầu, các nhà máy cơ khí và luyện kim. Tập đoàn kinh doanh của Pinchuk còn kiểm soát 4 kênh truyền hình lớn: ICTV, Novy Kanal, STB và M1.
“Pinchuk và Medvedchuk lo ngại nếu Yanukovich trở thành tổng thống, cân bằng sẽ nghiêng về phe Donetsk. Họ không thể đảm bảo rằng điều gì sẽ xảy ra”, Karasyev nói.
Trong khi đó, theo các chuyên gia, Akhmetov, được cho là người giàu nhất Ukraina với tài sản hơn 3 tỷ USD, vẫn tiếp tục hậu thuẫn Yanukovich.
Nguyễn Hạnh (theo MT)
